Αλήθεια;

Το μοναδικό απόλυτα αληθινό δεδομένο που μπορείς να λάβεις μέσα σε ένα 24ωρο είναι ένα ηλιοβασίλεμα. Ίσως και ένα ξεκίνημα πρωινό, μια ακόμα προσπάθεια περιστροφής.

Αλλά και πάλι, ακόμα και αυτό είναι μια μορφή τέχνης γιατί καθένας μας τείνει να το παρατηρεί διαφορετικά.

Βλέπεις, πως, ακόμα και τα παρατηρήσιμα δεδομένα περιλαμβάνουν μέσα την οπτική, τις οπτικές;

Από αυτό και μόνο κρίνοντας, δεν μπορείς να μιλάς για νορμάλ και για μη νορμάλ καθώς απλά αναφέρεσαι στους τρόπους που εσύ εξηγείς τον κόσμο και την κάθε υπόστασή του, με βάση την δική σου μάθηση ως τώρα.

Ακόμα κι αν ψάξεις να βρεις επιστήμονες που συμφωνούν με όσα εσύ πιστεύεις, να ξέρεις πως πάντα σε μια καλή έρευνα έχει και άλλους τρόπους θέασης και επεξεργασίας του εκάστοτε ερευνητικού θέματος. Έτσι, ακόμα και αν έχεις επιστημονικά τεκμήρια να επικαλεστείς, πάντα θα υπάρχουν άλλοι που θα έχουν αλλά επιχειρήματα να σε αντικρούσουν, ξανά και ξανά.

Και αυτό είναι το ενδιαφέρον, γιατί έτσι μόνο γίνεται ουσιαστικός διάλογος. Με την αντίληψη της διαφορετικότητας και της ρευστότητας στην επιστήμη, την τέχνη και την ζωή που είναι εν τέλει τρόποι βίωσης και επικοινωνίας αυτής. Μια αέναη αλλαγή.

Σκέψου λίγο ότι αλλιώς ήσουν πριν είκοσι χρόνια, αλλιώς πριν δέκα και αλλιώς τώρα. Κι αν είχες την τύχη να επισκέπτεσαι μια μικρή επαρχιακή παραλία από παιδί ως τώρα, αναλογισου αν την βλέπεις ακόμα με τον ίδιο τρόπο ή αν έχεις εφεύρει άλλους χίλιους τρόπους να την σκέφτεσαι.

Είναι που έχουμε στο κεφάλι μας διαφορετικές εικόνες πρότυπα, αλλά και αρώματα, αγγίγματα, ήχους, γεύσεις. Μνήμες αισθαντικές. 

Για τον κάθε άνθρωπο είναι διαφορετικές. Σαν να εχει μια βάση δεδομένων κατά την οποία μπορεί να επεξηγεί, να θυμάται, να επικαλείται. Το ευχάριστο είναι ότι αυτή η βάση μπορεί να αλλάξει με ανθρώπινη παρέμβαση που λέγεται εκπαίδευση ή ψυχολογία της μάθησης και είναι στην ουσία η κατανόηση των τρόπων λειτουργίας κάθε όντος με αντίληψη και μνήμη.

Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι να κατανοείς τις διαφορές των ανθρώπων με τα άλλα ζώα, κίνηση που σου δίνει επίγνωση και, αν έχεις θέληση να το κάνεις, αυτό επίγνωση. Ποιες είναι οι διαφορές μας; Ζούμε διαφορετικά επειδή εμείς είμαστε πιο έξυπνοι ως είδος ή μήπως αυτή η πεποίθηση είναι ένα διαστρεβλωμένο δεδομένο στη βάση μας;

Μήπως είναι και αυτός, ακόμα ένας μύθος; 

Αν δούμε ιστορικά δεδομένα, και δεν μιλάω για πολεμικά, αλλά για μύθους, δηλαδή για τρόπους επεξήγησης της ζωής και της ύπαρξης, ακόμα και της πίστης, θα διαπιστώσουμε πως, τελικά, φτιάχνουμε μύθους ως είδος από τα γεννοφάσκια μας.

Αυτό είναι μέρος της ταυτότητάς μας, της πολιτισμικής. Έτσι, τελικά, η προσπάθεια για αίσθημα βεβαιότητας για το οτιδήποτε σε αυτή τη ζωή είναι σαν την προσπάθεια να περπατήσει κανείς στο ρευστό νερό. 

Και μετά από όλα αυτά, βλέπεις ένα ηλιοβασίλεμα και σκέφτεσαι: Ω να για δες, η Γη γυρίζει, να κάτι σταθερό και αμετάβλητο.

Αναστοχάσου: Αρχικά, κάποτε πίστευαν ότι η Γη ήταν επίπεδη και κάτι τρελοί έλεγαν πως είναι σφαιρική και περιστρέφεται. Κατά δεύτερον, αυτό που βλέπεις είναι μια εκ των απείρων πιθανοτήτων θέασης του ίδιου φαινομένου.

Η απόσταση, λοιπόν, από την απόλυτη αλήθεια στην τέχνη της θέασης και της ερμηνείας είναι μισή ιντσα δρόμος. 

Λαμβάνοντας αυτά τα δεδομένα υπόψιν, καταλαβαίνουμε καθημερινά γιατί η τέχνες μας αλλάζουν, μας επηρεάζουν, μπορούν να έχουν αντίκτυπο ακόμα και στις αμετάβλητες πεποιθήσεις μας. Γιατρεύουν, ενώνουν, αντικατοπτρίζουν κάτι από κάθε αλήθεια που υπάρχει στον κόσμο ετούτο.

Και, πίστεψέ με, είναι πολλές.

Όπως και τα ηλιοβασιλέματα.

Ένα άλλο θέμα που σχετίζεται με τις αλήθειες των τεχνών και των οπτικών προς ερμηνεία κάθε φαινομένου είναι η διερεύνηση.

Λες με κουλ ύφος Εγώ κάνω έρευνα επειδή απλά και μόνο μελετάς τι είπαν ή τι μέτρησαν κάποιοι κάποτε, πριν από σένα.

Και το παιδί, το μωρό, κάθεται και κάνει μια άλλου είδους έρευνα, περιεργάζεται τις λειτουργίες στον κόσμο που το περιβάλλει.

Αναρωτιέμαι τι από τα δύο είναι πιο πρακτικό τελικά. 

Χρειαζόμαστε σίγουρα μια γενιά νέων ερευνητών, προσανατολισμένων στην έρευνα μέσω της διερεύνησης, τώρα, εδώ, σε όσα συμβαίνουν, πειραματικά και μέσω της ενεργού ακρόασης.

Ένα δύσκολο πείραμα είναι η ερμηνεία των ιστοριών ζωής ενός ανθρώπου, ουσιαστικά η μετρήσιμη εκδοχή της βάσης δεδομένων του αντί της παρερμηνείας που είναι πάντα η εύκολη λύση.

Κάθε μέρα λέμε αλήθειες και κάθε μέρα λέμε ψέματα.

Διερωτήσου τι ισχύει από όσα υποστηρίζεις ως απόλυτες πραγματικότητες. 

Αν μπορείς να αμφισβητείς τον εαυτό σου ξανά και ξανά έχεις κάνει ένα καλό πρώτο βήμα προς την κατανόηση της αλήθειας σου και αν ακούς τους άλλους να αναδομουν πεποιθήσεις εχεις ήδη αρχίσει να καταλαβαίνεις πως λειτουργούν.

Η επικοινωνία, η εποικοδομητική, έγκειται στον διαμοιρασμό δεδομένων μέσω της αισθαντικής λειτουργίας και ο λόγος είναι ένα μόνο μέρος αυτής της πράξης.

Καταλαβαίνεις, επομένως, πόσο σημαντικό είναι να νιώθεις, πρώτα από όλα, και μετά να ξέρεις.

Αν, δε, ξέρεις και να νιώθεις, ακόμα καλύτερα.

Παρατηρώ τον κόσμο γύρω μου και αναρωτιέμαι συχνά: Πόσοι ακούνε; Πόσοι βλέπουν; Πόσοι αγγίζουν; Πόσοι κατανοούν σε βάθος;

Τη φύση, άραγε, τη βλέπουν κάθε μέρα, ή απλά την μολύνουν;

Αρκεί, τελικά, να έχουμε άποψη για απόλυτες αλήθειες, ή χρειάζεται να μάθουμε την τέχνη και ταυτόχρονα την έρευνα της συνύπαρξης;

Θέλει κόπο για να γνωρίζεις διαρκώς εσένα και τους άλλους, πόσο μάλλον αν οι άλλοι δεν ανήκουν στο ίδιο είδος με σένα.

Ουσιαστικά ακούς με την καρδιά, παίζεις αναζητώντας και ερμηνεύεις αλλάζοντας.

Ψαξτο και θα δεις ότι υπάρχουν εκπαιδευτικές προσεγγίσεις αυτού του είδους, που δεν είναι διαμορφωμένες τυχαία και, κατά μία μικρή και ταπεινή άποψη, δεν είναι μόνο για μικρά παιδιά.

Έτσι, επιβεβαιώνεται πως αλλάζουμε ακόμα και στα 100 μας, απλά είναι πιο δύσκολο λόγω φθοράς οργανικών διεργασιών.

Θέλει κόπο.

Έχω κουραστεί να ακούω Σιγά μην αλλάξει, μεγάλος άνθρωπος.

Όχι, φίλε, να αλλάξει. Να μπει στην διαδικασία να σκεφτεί λίγο τι πάει να πει οπτική και μάθηση, οπτική στην μάθηση. Αν δεν μπορεί γιατί βαριέται, ε, ας ατενίσει το ηλιοβασίλεμα αντί να κρίνει, επικαλούμενος απόλυτες βεβαιότητες επειδή τις είπε ο Χ ή ο Ψ, για να διαβάλλει.

Όπως ενημερώθηκα πρόσφατα, διαβάλλω θα πει αμαυρώνω, παρερμηνεύω και παραπληροφορώ. Ενδιαφέρον έχει πως από αυτή τη λέξη βγαίνει ο διάβολος.

Η τέχνη στην Εκπαίδευση και ευρύτερα η τέχνη στην μάθηση και στην καθημερινότητα είναι ένα γιατρικό στην κοινωνική νόσηση, της διαβολής (αν δε λέγεται έτσι μόλις εφηύρα λέξη).

Έτσι, γεννιούνται τόσο αφηγηματικές τεχνικές, όσο και μουσικά μέσα, εικαστικοί τρόποι και χειρονομίες αισθαντικές (θέατρο για παράδειγμα) και πολλά ακόμα, για να μπορούμε να επικοινωνούμε αντιλαμβανόμενοι την ποικιλία τρόπων αίσθησης και αντίληψης.

Για αυτό το storytelling που κρύβεται σε όλα αυτά, ειδικά σε όσα επικαλούνται τις αισθήσεις, είναι σημαντικό.

Μελετάται τα τελευταία, μόνο, χρόνια και αρχίζει να γίνεται αυτόνομος τομέας ενδιαφέροντος. Και αν το είχες συσχετίσει με την απλή επιρροή της διαφήμισης και της πώλησης, ξανασκέψου.

Είναι ένα παιχνίδι, επιμορφωτικό, ερευνητικό, επικοινωνιακό, που δίνει χώρο σε κάθε πιθανή ερμηνεία καταστάσεων και σε κάθε πιθανό συμβολισμό. 

Φτιάχνεις μύθους, και πάλι, αλλά για καλούς σκοπούς.

Για επιχειρηματολογία και αλληλοκατανόηση σε επίπεδα μη λεκτικά.

Λένε πως οι λέξεις μας πήγαν μπροστά, αλλά αναρωτιέμαι, μήπως ήταν τα συναισθήματα;

Μια διαφορετική αισθαντική αντίληψη των όσων συμβαίνουν γύρω και μέσα μας; 

Λες χαζούς όσους ακούνε, αποδέχονται και δεν κοιτάζουν το συμφέρον αλλά την κοινωνική εξέλιξη μέσω της βελτίωσης. 

Πόσο δύσκολο να είναι, άραγε, να επηρεάσεις ακόμα και κάποιον που θεωρεί πως υπάρχει μια αλήθεια και είναι η δική του; Και να τον παρακινήσεις να αντιληφθεί την ποικιλομορφία που υπάρχει εδώ, εκεί, στο σύμπαν όλο;

Εδώ σε θέλω.

Αντί, λοιπόν, να πετάς κακίες, να κάνεις διακρίσεις και να αγωνίζεσαι για ένα συμφέρον, κάνε την κίνηση να ακούσεις, να νιώσεις, να βοηθήσεις.

Δύσκολο.

Όχι όμως ανέφικτο.

Σίγουρα δεν είναι για όλους.

Απλά, να μωρέ, ακούγοντάς σε για ακόμα μια φορά να λες ότι τα ξέρεις εσύ όλα και οι άλλοι είναι μαλάκες, σκέφτηκα πόσο ωραίο θα ήταν τουλάχιστον να μη μιλούσες, να κοιταζες την όμορφη θέα, κάνοντας καλό στον εαυτό σου και στον κόσμο.

Αλλά τι τα θες, αυτή είναι απλώς μια γνώμη, στηριγμένη στο τίποτα των λέξεων, που μπορεί για κάποιους να είναι τα πάντα, αν πιάσουν την τέχνη τους. Αν όχι, είναι απλώς κάτι που ειπώθηκε και έφυγε στον ορίζοντα και έγινε εκείνη η γραμμούλα που βλέπεις στην εικόνα αυτή.